....................आजच्या वीस - बावीस वर्षांच्या तरुणांना प्रेम म्हणजे काही भव्यदिव्य वाटत नसतं. या वयात येईपर्यंत, बर्‍याच होतकरू आणि प्रायोगिक प्रेमप्रकरणांचे ते प्रमुख सल्लागार बनलेले असतात. अशीच एक तरूणी, जी कायम प्रेमात पडत असते, आणि तिचे उठसूट ब्रेकअपही होत असतात, ती या नाटकाची प्रोटॅगोनिस्ट आहे. नाही, हे नाटक तिच्या अफेअर्स विषयी जरी सारखं सारखं भाष्य करून तरुणांना प्रेमाबद्दल डोस पाजत असलं, तरी एक्झॅक्ट्ली त्याबद्दल नाहीये. ती तिच्या सध्याच्या बॉयफ्रेंडबरोबर मिळून एक नाटकातलं नाटक लिहितीये, त्यातल्या चाळीशी पार केलेल्या जोडप्याच्या एक्स्ट्रा मॅरीटल अफेअरबद्दल आहे. लेखक/दिग्दर्शक डॉ. विवेक बेळे, यांचं हे नवीन नाटक, ज्यात आनंद इंगळे, मंजुषा गोडसे आणि मृण्मयी देशपांडे, सौरभ गोगटे आणि नचिकेत देवस्थळी यांच्या भुमिका आहेत.
....................या नाटकाची सुरुवात होते निकिता (मृण्मयी)च्या अफेअरने. तिने नाटक लिहिण्याचा घाट का घातलाय, ती कशी अवखळ कॉलेज तरुणी आहे वगैरे वगैरे मृण्मयीने छान बेअरींग घेतलंय. तिच्या नाटकातले चाळीशी ओलांडलेले जोडपे म्हणजे मंदार (आनंद) आणि देवयानी (मंजुषा). आपला नवरा सतत पैसा कमवण्याच्या नादात आपल्याकडे दुर्लक्ष करतो, म्हणुन एक गुरू नावाच्या माणसाशी देवयानीचं लग्नबाह्य अफेअर सुरू असतं. हे अफेअर त्या जोडप्याला असणार्‍या मुलीला कळतं, आणि ती आपल्या बाबाचं आयुष्य उद्ध्वस्त होऊ नये म्हणुन प्रयत्न करते. दुसरीकडे तिच्या बाबाचं त्या अफेअरला काहीच हरकत नसणं, तो तिसरा व्यक्ती सर्रास घरात बाबासमोर येणं, आई-बाबांचं एकमेकांशी असलेलं अगदी मोकळीकीचं वागणं, आणि या सर्वांमुळे चक्रावून गेलेल्या त्या मुलीच्या वयानुसार गोंधळून जाणं, आणि मग ह्या सगळ्याची कारणमीमांसा करून शेवटाकडे सगळं छान, सुरळीत होणं हे सगळं या नाटकात आलंच. पण विषयाचा अवाका मात्र, प्रेम आणि पैसा, यांच्यातल्या 'महत्त्वा'बाबतचं द्वंद्व, तरुणांचं प्रेम आणि लग्न, लग्नबाह्य संबंधांची गरज का पडू शकते, आणि तरूणांनी प्रेम करावं म्हणजे नक्की कसं करावं, करावं की करू नये, असा आहे. यात अफेअर असं खूप काही नाहीये, याचा उलगडा उत्तरार्धात होतो.
....................नाटक म्हटलं की, अनपेक्षित गोष्टींनी रंगमंचावर अवतरणं अपेक्षित असतं. या नाटकांतल्या घटना अतर्क्य आहेत, पण अशक्य नाहीत. त्या खरंच घडू शकतात. वयात आलेल्या मुलांना आपल्या पालकांपेक्षा आपल्या मित्रांवर जास्त भरवसा असतो. डोक्यात संशयांचे काहूर माजले, की त्यांची बुद्धी नको तितकी वेगवान धावू शकते. ती धावली की त्यांना समजणारही नाही, परंतू त्यांचे नुकसान करेल अशा गोष्टी घडत जातात. सुखवस्तू घरातली ही मुलगी आपल्या आईची डायरी वाचून, त्यात लिहिलेल्या गोष्टींवरून आपल्या आईचं कुणाशी तरी अफेअर आहे, मग तो माणूस कोण याचा शोध घेण्याचा प्रयत्न करते. आपल्या बाबाला प्रत्यक्षपणे सांगता येत नाही म्हणून अज्ञात बनून कळवते. नाटकातला बाबा हा सगळं माहीत असुनही, सगळं निमूटपणे पाहणारा, उलट आपल्या बायकोच्या अफेअरबद्दल कळवणार्‍या व्यक्तीलाच ठणकावून सांगणारा, आणि कुठलाही संशय न घेणारा दाखवलाय. यात त्याचा काय फायदा, किंवा त्याचं स्वतःचही कुठे बाहेर अफेअर असल्याचा संशय निर्माण करण्यात दिग्दर्शक यशस्वी होतो. नाटकातली आई, ही खरंच इतकी उथळ स्वभावाची स्त्री आहे का? ती नाहीचे, पण तरीही एका परपुरूषाबरोबर ती अगदी सहज कशी काय वागते/मोकळी होते? तिला बाबाने दिलेल्या मोकळीकीचा ती गैरफायदा घेतेय आणि तरीही ती इतकी सहज कशी घरात वावरते? हे सगळं नाटकात होतं
....................या नाटकाचा गाभा म्हणता येईल, ते म्हणजे लग्नानंतर बदलत जाणार्‍या आयुष्यावरचं भाष्य. पुरूष लग्न झाल्यानंतर पैसा कमवणे ह्या मुख्य जबाबदारीसाठी हळुहळू कमी प्रेमळ, कमी भावनाशील होऊन जास्त प्रॅक्टीकल होऊ लागतो. स्त्रीसुद्धा मुल झालं की तिच्या विश्वातून तिची लग्नाआधीची प्रेयसी जाऊन केवळ आई उरते. वेळ जातो तसा नात्यांला म्हातारपण येऊ लागतं. आणि चाळीशीमध्ये जेव्हा सर्व सुखं उपभोगून झाली असतात, सर्व सुखसोयींची पूर्तता झालेली असते, तेव्हा स्त्रीला आपल्या पतीकडून तशाच प्रेमाची ओढ लागते. पण पुरूषाची मात्र मानसिकता पूर्ण पैशाळू झालेली असते. सर्व कळत असूनही त्याला आपल्या वर्तमानाची घडी मोडू न देता, भविष्याच्या सुरक्षिततेसाठी कायम राबावंच लागणार असतं. त्यात वाढलेल्या जबाबदार्‍यांनी तो दबलेला असतो. (यांत स्त्री ही केवळ गृहीणी आहे हेच कसं लेखकाने गृहीत धरलंय, हे नाटक स्वातंत्र्य...) त्यामुळे ती स्त्री स्वतःला रमवण्यासाठी कशाचा आधार घेऊ शकते यावर अफेअर डील घडतं. दुसरं महत्त्वाचं भाष्य म्हणजे, तरूण मुला मुलींची प्रेमप्रकरणं. ती लोणच्यासारखी मुरत तर नाहीच, पण कच्च्या कैर्‍यांना मिटक्या मारून खाऊन टाकून, कोयी फेकून देणार्‍यांसारखी असतात. मजा गेली, की नवीन. क्षणांत हे, तर क्षणांत ते. जोडीला व्हॉट्सअ‍ॅप आणि फेसबूकचा उल्लेख केला की झालं नाटक आजच्या काळातलं. प्रेम क्षणभंगूरच आहे, हे आजच्या जनरेशनने आधीच मान्य करून मोकळे झाल्यामुळे, एखादी गोष्ट हातात आली नाही तर दु:खी व्हायची काही आवश्यकता नाही. नेक्स्ट टाईम, नेक्स्ट पर्सन, नेक्स्ट अपॉर्च्युनिटी म्हणत ते रेडी होतात. पण हातात न आलेल्या गोष्टीचं जेवढं दु:ख मोठं, तेवढंच ती गोष्ट मिळाल्यानंतरचा समाधानही तितकंच मोठं, हे प्रेमाच्या बाबतीत आता किती खरं उरलंय, हे या नाटकातून समोर येतं.
....................राजन भिसे यांचं छान नेपथ्य, नरेंद्र भिडेंचं संगीत उत्तम. प्रकाशयोजनाही अपेक्षेप्रमाणेच. पूर्वार्ध उत्कंठावर्धक, तर उत्तरार्धात मात्र प्रेमाबद्दल अतिडोस होतो की काय अशी भिती वाटते. सगळी मुरलेली कलाकार मंडळी असल्यामुळे अगदी अभिनयक्षमतेची जोखणी होत नाही, कारण इथे कुठलेही धक्के बसत नाहीत. सगळं सहजतेने होतं, पण प्रेडीक्टेबल (प्रेडीक्ट करण्याची सवय झाली असल्यामुळे कदाचित...) आहे. कॉर्पोरेटमधलं पॉलिटीक्स हा एक साईडलाईन ट्रॅक आहे, पण तो खूपच अल्लड तर्‍हेने मांडलाय. (माझं वैयक्तिक मत). एकदा पहायला हरकत नाही. कारण काही काही पंच लाईन्स तंतोतंत खर्‍या आहेत.
तळटीप : बालगंधर्व रंगमंदीर एसी असलं, तरी डास खूप चावले. तेवढं 'नॉट फेअर'...
- हर्षल (८/५/१५ - पहाटे २.५०)
....................या नाटकाची सुरुवात होते निकिता (मृण्मयी)च्या अफेअरने. तिने नाटक लिहिण्याचा घाट का घातलाय, ती कशी अवखळ कॉलेज तरुणी आहे वगैरे वगैरे मृण्मयीने छान बेअरींग घेतलंय. तिच्या नाटकातले चाळीशी ओलांडलेले जोडपे म्हणजे मंदार (आनंद) आणि देवयानी (मंजुषा). आपला नवरा सतत पैसा कमवण्याच्या नादात आपल्याकडे दुर्लक्ष करतो, म्हणुन एक गुरू नावाच्या माणसाशी देवयानीचं लग्नबाह्य अफेअर सुरू असतं. हे अफेअर त्या जोडप्याला असणार्‍या मुलीला कळतं, आणि ती आपल्या बाबाचं आयुष्य उद्ध्वस्त होऊ नये म्हणुन प्रयत्न करते. दुसरीकडे तिच्या बाबाचं त्या अफेअरला काहीच हरकत नसणं, तो तिसरा व्यक्ती सर्रास घरात बाबासमोर येणं, आई-बाबांचं एकमेकांशी असलेलं अगदी मोकळीकीचं वागणं, आणि या सर्वांमुळे चक्रावून गेलेल्या त्या मुलीच्या वयानुसार गोंधळून जाणं, आणि मग ह्या सगळ्याची कारणमीमांसा करून शेवटाकडे सगळं छान, सुरळीत होणं हे सगळं या नाटकात आलंच. पण विषयाचा अवाका मात्र, प्रेम आणि पैसा, यांच्यातल्या 'महत्त्वा'बाबतचं द्वंद्व, तरुणांचं प्रेम आणि लग्न, लग्नबाह्य संबंधांची गरज का पडू शकते, आणि तरूणांनी प्रेम करावं म्हणजे नक्की कसं करावं, करावं की करू नये, असा आहे. यात अफेअर असं खूप काही नाहीये, याचा उलगडा उत्तरार्धात होतो.
....................नाटक म्हटलं की, अनपेक्षित गोष्टींनी रंगमंचावर अवतरणं अपेक्षित असतं. या नाटकांतल्या घटना अतर्क्य आहेत, पण अशक्य नाहीत. त्या खरंच घडू शकतात. वयात आलेल्या मुलांना आपल्या पालकांपेक्षा आपल्या मित्रांवर जास्त भरवसा असतो. डोक्यात संशयांचे काहूर माजले, की त्यांची बुद्धी नको तितकी वेगवान धावू शकते. ती धावली की त्यांना समजणारही नाही, परंतू त्यांचे नुकसान करेल अशा गोष्टी घडत जातात. सुखवस्तू घरातली ही मुलगी आपल्या आईची डायरी वाचून, त्यात लिहिलेल्या गोष्टींवरून आपल्या आईचं कुणाशी तरी अफेअर आहे, मग तो माणूस कोण याचा शोध घेण्याचा प्रयत्न करते. आपल्या बाबाला प्रत्यक्षपणे सांगता येत नाही म्हणून अज्ञात बनून कळवते. नाटकातला बाबा हा सगळं माहीत असुनही, सगळं निमूटपणे पाहणारा, उलट आपल्या बायकोच्या अफेअरबद्दल कळवणार्‍या व्यक्तीलाच ठणकावून सांगणारा, आणि कुठलाही संशय न घेणारा दाखवलाय. यात त्याचा काय फायदा, किंवा त्याचं स्वतःचही कुठे बाहेर अफेअर असल्याचा संशय निर्माण करण्यात दिग्दर्शक यशस्वी होतो. नाटकातली आई, ही खरंच इतकी उथळ स्वभावाची स्त्री आहे का? ती नाहीचे, पण तरीही एका परपुरूषाबरोबर ती अगदी सहज कशी काय वागते/मोकळी होते? तिला बाबाने दिलेल्या मोकळीकीचा ती गैरफायदा घेतेय आणि तरीही ती इतकी सहज कशी घरात वावरते? हे सगळं नाटकात होतं
....................या नाटकाचा गाभा म्हणता येईल, ते म्हणजे लग्नानंतर बदलत जाणार्‍या आयुष्यावरचं भाष्य. पुरूष लग्न झाल्यानंतर पैसा कमवणे ह्या मुख्य जबाबदारीसाठी हळुहळू कमी प्रेमळ, कमी भावनाशील होऊन जास्त प्रॅक्टीकल होऊ लागतो. स्त्रीसुद्धा मुल झालं की तिच्या विश्वातून तिची लग्नाआधीची प्रेयसी जाऊन केवळ आई उरते. वेळ जातो तसा नात्यांला म्हातारपण येऊ लागतं. आणि चाळीशीमध्ये जेव्हा सर्व सुखं उपभोगून झाली असतात, सर्व सुखसोयींची पूर्तता झालेली असते, तेव्हा स्त्रीला आपल्या पतीकडून तशाच प्रेमाची ओढ लागते. पण पुरूषाची मात्र मानसिकता पूर्ण पैशाळू झालेली असते. सर्व कळत असूनही त्याला आपल्या वर्तमानाची घडी मोडू न देता, भविष्याच्या सुरक्षिततेसाठी कायम राबावंच लागणार असतं. त्यात वाढलेल्या जबाबदार्‍यांनी तो दबलेला असतो. (यांत स्त्री ही केवळ गृहीणी आहे हेच कसं लेखकाने गृहीत धरलंय, हे नाटक स्वातंत्र्य...) त्यामुळे ती स्त्री स्वतःला रमवण्यासाठी कशाचा आधार घेऊ शकते यावर अफेअर डील घडतं. दुसरं महत्त्वाचं भाष्य म्हणजे, तरूण मुला मुलींची प्रेमप्रकरणं. ती लोणच्यासारखी मुरत तर नाहीच, पण कच्च्या कैर्‍यांना मिटक्या मारून खाऊन टाकून, कोयी फेकून देणार्‍यांसारखी असतात. मजा गेली, की नवीन. क्षणांत हे, तर क्षणांत ते. जोडीला व्हॉट्सअ‍ॅप आणि फेसबूकचा उल्लेख केला की झालं नाटक आजच्या काळातलं. प्रेम क्षणभंगूरच आहे, हे आजच्या जनरेशनने आधीच मान्य करून मोकळे झाल्यामुळे, एखादी गोष्ट हातात आली नाही तर दु:खी व्हायची काही आवश्यकता नाही. नेक्स्ट टाईम, नेक्स्ट पर्सन, नेक्स्ट अपॉर्च्युनिटी म्हणत ते रेडी होतात. पण हातात न आलेल्या गोष्टीचं जेवढं दु:ख मोठं, तेवढंच ती गोष्ट मिळाल्यानंतरचा समाधानही तितकंच मोठं, हे प्रेमाच्या बाबतीत आता किती खरं उरलंय, हे या नाटकातून समोर येतं.
....................राजन भिसे यांचं छान नेपथ्य, नरेंद्र भिडेंचं संगीत उत्तम. प्रकाशयोजनाही अपेक्षेप्रमाणेच. पूर्वार्ध उत्कंठावर्धक, तर उत्तरार्धात मात्र प्रेमाबद्दल अतिडोस होतो की काय अशी भिती वाटते. सगळी मुरलेली कलाकार मंडळी असल्यामुळे अगदी अभिनयक्षमतेची जोखणी होत नाही, कारण इथे कुठलेही धक्के बसत नाहीत. सगळं सहजतेने होतं, पण प्रेडीक्टेबल (प्रेडीक्ट करण्याची सवय झाली असल्यामुळे कदाचित...) आहे. कॉर्पोरेटमधलं पॉलिटीक्स हा एक साईडलाईन ट्रॅक आहे, पण तो खूपच अल्लड तर्‍हेने मांडलाय. (माझं वैयक्तिक मत). एकदा पहायला हरकत नाही. कारण काही काही पंच लाईन्स तंतोतंत खर्‍या आहेत.
तळटीप : बालगंधर्व रंगमंदीर एसी असलं, तरी डास खूप चावले. तेवढं 'नॉट फेअर'...
- हर्षल (८/५/१५ - पहाटे २.५०)
